NHS Thiệu Thị Thu Hiền – IVFMD Bình Dương
 
Theo một nghiên cứu được công bố bởi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trên dữ liệu tổng hợp từ 277 khảo sát quốc gia ở 190 quốc gia, tỷ lệ vô sinh trên toàn thế giới từ năm 1990 đến 2010 vẫn tương đối không đổi. Do đó, WHO ước tính rằng trong năm 2010, 48,5 triệu cặp vợ chồng trên toàn thế giới không thể có con. Tình trạng thể chất, tình cảm, tâm lý và tài chính của các cặp vợ chồng hiếm muộn bị ảnh hưởng rất nhiều, đặc biệt là sau khi trải qua quá trình chẩn đoán điều trị thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).
 
Khả năng sinh sản của con người bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bao gồm yếu tố nữ (ví dụ, rối loạn rụng trứng và tử cung), yếu tố nam (ví dụ: bất thường về chức năng tinh trùng và khả năng sản xuất tinh trùng, bệnh lý (ví dụ: bệnh viêm vùng chậu và ung thư), các yếu tố không thể sửa đổi (ví dụ: di truyền, giới tính và tuổi tác), và quan trọng nhất là các yếu tố lối sống có thể sửa đổi (ví dụ: hoạt động thể chất, thừa cân, dinh dưỡng, rượu, hút thuốc, căng thẳng và sử dụng các biện pháp tránh thai trong thời gian dài).
 
Tuân theo một chế độ ăn uống dinh dưỡng/ cân bằng tốt và hoạt động thể chất là hai cơ sở của lối sống lành mạnh, nhờ đó chúng có thể giúp duy trì cân nặng hợp lý và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính (WHO, 2020). Ai cũng biết rằng dinh dưỡng có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc thay đổi các kết quả liên quan đến khả năng sinh sản ở cả nam và nữ. Trong một nhóm nghiên cứu tiềm năng lớn gồm 17.544 phụ nữ trong nghiên cứu về Sức khỏe (NHS) -II, sau khi kiểm soát một số yếu tố gây nhiễu (như tuổi tác, chỉ số khối cơ thể (BMI), uống rượu, cà phê, hút thuốc và sử dụng thuốc tránh thai), phụ nữ có chế độ ăn uống trước khi có thai gồm nhiều thực phẩm tốt cho khả năng sinh sản (ăn những thực phẩm từ sữa đầy đủ chất béo, sắt (Fe), chất béo không bão hòa đơn, và protein thực vật) có nguy cơ vô sinh thấp hơn 66% liên quan đến rối loạn phóng noãn và giảm 27% nguy cơ vô sinh do các nguyên nhân khác so với những phụ nữ ăn uống ít những thực phẩm tốt cho khả năng sinh sản.
 
Trong khi ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy dinh dưỡng có thể liên quan đến kết quả sinh sản ở cả hai giới, vẫn chưa có hướng dẫn chính thức cho các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản về việc ăn uống như thế nào để tốt cho khả năng sinh sản. Do vậy, nhóm tác giả thực hiện nghiên cứu này nhằm tóm tắt những dữ liệu mới nhất về các yếu tố chế độ ăn uống (ví dụ: các nhóm thực phẩm cụ thể, chất dinh dưỡng và chất bổ sung dinh dưỡng) có tác động đến khả năng sinh sản của nam và nữ.
 
Nghiên cứu được thực hiện với cơ sở dữ liệu PubMed và Google Scholar vào tháng 11 năm 2020, sử dụng các tiêu đề chủ đề y học mô tả không bao gồm các nghiên cứu liên quan đến động vật bao gồm các từ khóa kết hợp: “vô sinh” và “chế độ ăn” (43 bài báo), “vô sinh” và “chế độ ăn gồm chất bổ sung ”(42 bài báo),“ vô sinh ”và“ chất chống oxy hóa ”(6 bài báo), và “vô sinh” và “đồ uống” (15 bài báo). Tám bài báo bao gồm các kết hợp khác nhau. Trong tổng số 104 bài báo, 24 bài là các bài phê bình tài liệu, 68 là các nghiên cứu ban đầu, và 12 báo cáo từ các trang web của các cơ quan, tổ chức.
 
Kết quả cho thấy dinh dưỡng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới như sau:
- Chế độ ăn uống: Chế độ ăn uống lành mạnh có tác dụng tốt lên chất lượng tinh dịch và cải thiện khả năng sinh sản, trong khi chế độ ăn uống không lành mạnh thì ngược lại.
- Protein: Ăn nhiều các sản phẩm từ sữa có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh dịch và khả năng sinh sản. Có ít bằng chứng về ảnh hưởng của đậu nành lên khả năng sinh sản; tuy nhiên, hầu hết chúng không có hại.
- Chất béo trong chế độ ăn uống: chất béo chuyển hóa có liên quan đến giảm khả năng sinh sản, trong khi axit béo có omega-3 bảo vệ chống lại phân mảnh tinh trùng, testosterone và thể tích tinh hoàn.
- Carbohydrate: Chế độ ăn có lượng đường huyết thấp nhưng chứa nhiều lượng ngũ cốc nguyên hạt có thể có tác động tích cực về khả năng sinh sản.
- Chất chống oxy hóa: Bổ sung chất chống oxy hóa cải thiện chất lượng tinh dịch và có thể làm tăng tỷ lệ thai lâm sàng và trẻ sinh sống.
- Bổ sung vitamin B12: Vitamin B12 có thể bảo vệ khả năng sinh sản bằng cách tăng số lượng tinh trùng, di động và giảm thiểu phân mảnh DNA tinh trùng.
- Bổ sung vitamin D: Vitamin D có thể ảnh hưởng tích cực đến chất lượng tinh dịch và di động của tinh trùng nhưng tác động đến mật độ tinh trùng.
- Bổ sung kẽm: Kẽm có thể nâng cao chất lượng tinh trùng ở nam giới vô sinh.
- Bổ sung Fa và kẽm: Fa và kẽm có thể chỉ ảnh hưởng lớn trên mật độ tinh trùng, hình dạng và nồng độ folate huyết thanh.
- Sắt: Sắt có thể tương quan nghịch với mật độ và di động của tinh trùng.
- Bổ sung CoQ10: Không có mối tương quan đáng kể giữa CoQ10 và nồng độ testosterone.
- Bổ sung DHA: DHA có thể làm tăng chất béo omega-3 và nồng độ DHA trong huyết tương tinh thể, tổng khả năng kháng oxi hóa và giảm phân mảnh DNA tinh trùng.
- Đồ uống: Uống rượu và caffein không thường xuyên / vừa phải không ảnh hưởng đến chất lượng tinh dịch, trong khi lượng những đồ uống này hoặc đồ uống có đường ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng tinh dịch.
 
Kết quả cho thấy dinh dưỡng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nữ giới như sau:
- Chế độ ăn uống: Các chế độ ăn uống lành mạnh (MedDiet và PD) đã được chứng minh là cải thiện cơ hội mang thai và kết quả hỗ trợ sinh sản. Chế độ ăn uống không lành mạnh (WestDiet) thì ngược lại.
- Protein: Các sản phẩm sữa giàu chất béo có thể làm tăng nguy cơ vô sinh trong khi protein không từ sữa (cá và thịt trắng) có ảnh hưởng quan trọng đến khả năng sinh sản của nữ giới.
- Chất béo trong chế độ ăn uống: chất béo chuyển hóa (TFA) có thể làm tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa, ảnh hưởng tiêu cực đến các chức năng của buồng trứng.
- Carbohydrate: Các bằng chứng hiện tại, mặc dù còn hạn chế, cho thấy rằng chế độ ăn kiêng với tải lượng đường huyết (GL) thấp chứa nhiều ngũ cốc có thể có lợi cho khả năng sinh sản.
- Chất chống ôxy hoá: Chất chống ôxy hoá có thể mang lại lợi ích cho phụ nữ vô sinh thứ phát.
- Bổ sung vitamin D: Vitamin D có thể chỉ có lợi cho phụ nữ có rối loạn như PCOS, kháng insulin, hoặc nồng độ AMH thấp.
- Bổ sung Fa và kẽm: Fa và kẽm có thể làm giảm nguy cơ vô sinh do không rụng trứng hoặc rụng trứng thưa và giảm thời gian có thai.
- Zn và Se: bổ sung Zn và Se có thể làm giảm thời gian có thai và nguy cơ vô sinh.
- Đồng: Đồng không có ảnh hưởng quan trọng đến vô sinh nữ.
- Thủy ngân: Tiêu thụ cá có hàm lượng thủy ngân cao có thể ảnh hưởng đến phụ nữ có kế hoạch mang thai hoặc phụ nữ mang thai.
- Sắt: Heme-Fe liên kết nhiều hơn với khả năng phân hủy hơn Fe không heme.
- Bổ sung L-carnitine: L-carnitine có thể cải thiện PCOS, rối loạn vô kinh, nồng độ hormone sinh dục, sức khỏe tế bào trứng, cũng như tổng kháng oxi hóa và quá trình peroxy hóa lipid.
- Đồ uống: Uống nhiều đồ uống (rượu, caffein và nước ngọt) làm tăng nguy cơ vô sinh.
 
Như vậy, dinh dưỡng có thể ảnh hưởng đến chức năng tình dục / sinh sản ở cả phụ nữ và nam giới.
 
Tài liệu tham khảo: Can Nutrition Help in the Treatment of Infertility? Antoine Aoun, Veronique El Khoury, and Roubina Malakieh. Prev Nutr Food Sci 2021; 26(2): 109-120. https://doi.org/10.3746/pnf.2021.26.2.109

Từ khóa: Dinh dưỡng có giúp điều trị vô sinh hay không?