Đa thai là tình trạng có nhiều hơn 1 thai trong tử cung. Đa thai là một biến chứng thường gặp của điều trị vô sinh. Nếu các trường hợp song thai được xem là biến chứng có thể chấp nhận được, thì các trường hợp từ 3 thai trở lên được xem như là biến chứng không được chấp nhận và cần can thiệp do nguy cơ sẩy thai và sinh non rất cao.

Các trường hợp đa thai có nguy cơ sảy thai và sinh non cao hơn bình thường. Càng nhiều thai thì các nguy cơ này càng cao. Trẻ sinh ra từ các trường hợp sinh non thường thiếu tháng và nhẹ cân. Điều này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ khi sinh và cả khi trẻ lớn.

Từ năm 2000, kỹ thuật giảm thai đã được thực hiện thành công ở Việt nam, làm giảm đáng kể tỉ lệ đa thai sau điều trị vô sinh ở Việt nam. Với kỹ thuật giảm thai, các bác sĩ có thể hút bớt các túi thai vào lúc thai khoảng 8 tuần tuổi. Nếu thai trên 10 tuần tuổi sẽ rất khó thực hiện kỹ thuật này. Nếu có thể thực hiện kỹ thuật giảm thai sớm (khoảng 8 tuần), tỉ lệ thành công rất cao và biến chứng thấp.

Đa số các trường hợp đa thai từ 3 trở lên ở Việt nam hiện nay là do bản thân sản phụ và thân nhân không chấp nhận giảm thai vì nhiều lý do khác nhau. Thật ra, chúng ta cần hiểu kỹ thuật giảm thai sẽ giúp tăng rất nhiều cơ hội sống sót và phát triển khỏe mạnh của thai còn lại so với việc giữ đa thai.

Do đó, để giảm tối đa các trường hợp sinh đa thai, không phải chỉ là thực hiện kỹ thuật giảm thai mà cần cố gắng chủ động giảm nguy cơ bị đa thai khi điều trị hiếm muộn. Để giảm tỉ lệ sinh đa thai, cần lưu ý một số nguyên tắc sau khi điều trị hiếm muộn:

-     Khi kích thích buồng trứng để giao hợp tự nhiên hoặc bơm tinh trùng vào buồng tử cung: bác sĩ cần cố gắng kiểm soát không quá 2 nang noãn phát triển đến giai đoạn rụng trứng ở những trường hợp bệnh nhân trẻ tuổi, dễ thành công. Nếu có nhiều hơn 2 nang noãn phát triển và phóng noãn ở những trường hợp tiên lượng dễ có thai, nên tư vấn cho bệnh nhân khả năng giảm thai và theo dõi sát để phát hiện sớm đa thai

-     Khi chuyển phôi sau TTTON: không nên chuyển quá 2 phôi nếu trường hợp trẻ tuổi, tiên lượng tốt và có nhiều phôi chất lượng tốt hoặc không chuyến quá 3 phôi với trường hợp tiên lượng khá. Đồng thời cũng nên tư vấn khả năng đa thai và kỹ thuật giảm thai khi cần thiết.

Nếu nghi ngờ có khả năng đa thai, bệnh nhân nên đến thử thai tại các cơ sở chuyên khoa. Nếu thử thai dương tính với kế quả cao, nên siêu âm kiểm tra sau đó 2-3 tuần với bác sĩ chuyên khoa có kinh nghiệm để phát hiện sớm đa thai. Nếu phát hiện đa thai, đặc biệt từ 3 thai trở lên, cần đến các cơ sở chuyên khoa để được tư vấn thực hiện kỹ thuật giảm thai.

Nói chung, biến chứng đa thai là biến chứng không thể tránh khỏi trong điều trị hiếm muộn. Ở những trung tâm lớn nhất và bác sĩ nhiều kinh nghiệm nhất, đa thai vẫn có thể xảy ra. Tuy nhiên, cần chủ động điều chỉnh phác đồ điều trị để giảm nguy cơ đa thai ở những trường hợp nguy cơ cao. Nếu có nguy cơ đa thai, bệnh nhân cần được theo dõi phát hiện sớm và thực hiện kỹ thuật giảm thai. Các bệnh nhân khi điều trị hiếm muộn cần quan tâm và được nhân viên y tế tư vấn đầy đủ về vấn đề này.

BS. Hồ Mạnh Tường