CNHS. Nguyễn Hoàng Trân - IVFMD, Bệnh viện Mỹ Đức

 
TỔNG QUAN
Rubella là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây ra. Virus rubella thuộc họ Togaviridae, cấu trúc gồm một chuỗi ARN được bao quanh bởi một vỏ capsid hình xoắn ốc có chiều dài nucleotide 9,8 Kb [1]. Bệnh lây truyền qua đường giọt bắn trong không khí khi ho và hắt hơi. Virus nhân lên ở niêm mạc mũi họng và các hạch bạch huyết lân cận. Con người là vật chủ duy nhất được biết đến [2]. Các triệu chứng điển hình bao gồm: sốt nhẹ, phát ban đỏ và sưng hạch bạch huyết quanh tai, đôi khi ở người lớn có thể bị đau và viêm khớp, bệnh kéo dài khoảng 3 ngày. Có đến 50% người bệnh bị nhiễm rubella có thể không biểu hiện triệu chứng [2]. Mặc dù nhiễm virus rubella thường gây sốt nhẹ và phát ban ở trẻ em và người lớn; tuy nhiên, nếu phụ nữ mang thai nhiễm virus rubella trong thai kỳ, đặc biệt là trong 3 tháng đầu, có thể dẫn đến sẩy thai, thai lưu, hoặc trẻ sinh ra bị dị tật bẩm sinh, được gọi là hội chứng rubella bẩm sinh (CRS: Congenital Rubella Syndrome), bao gồm bộ ba cổ điển: đục thủy tinh thể, bất thường về tim và hệ thần kinh [2]. Trước khi chương trình tiêm chủng rubella bắt đầu vào năm 1969, rubella là một bệnh lây nhiễm phổ biến ở Hoa Kỳ. Trong đại dịch rubella ở Hoa Kỳ từ năm 1964 đến năm 1965, ước tính có 12,5 triệu người mắc rubella, 11.000 phụ nữ bị sẩy thai, 2.100 trẻ sơ sinh tử vong và 20.000 trẻ sinh ra mắc hội chứng rubella bẩm sinh (CRS). Sau khi việc tiêm phòng vaccine được tiến hành rộng rãi, số người bị nhiễm rubella ở Hoa Kỳ đã giảm đáng kể. Ngày nay, ít hơn 10 người được báo cáo nhiễm virus rubella mỗi năm ở Hoa Kỳ [3]. Kể từ năm 2012, tất cả các trường hợp nhiễm rubella đều có bằng chứng cho thấy họ bị nhiễm bệnh khi họ sống hoặc đi du lịch bên ngoài Hoa Kỳ. Để duy trì phòng ngừa rubella, điều quan trọng là trẻ em và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ phải được tiêm vaccine chống lại rubella [3]. Hiện nay, chiến dịch tiêm chủng đã được thiết lập ở nhiều quốc gia. Tại Việt Nam, năm 2015 sau hơn 1 tháng triển khai chiến dịch tiêm vaccine Sởi - Rubella tại 63 tỉnh thành trong cả nước, trên 7 triệu trẻ em đã được tiêm vaccine Sởi - Rubella đợt 1, kết quả cho thấy vaccine đảm bảo an toàn, hiệu quả [4].



ẢNH HƯỞNG LÊN THAI KỲ VÀ TRẺ SINH RA
Phụ nữ đang mang thai nhiễm Rubella cũng có biểu hiện lâm sàng tương tự với người bình thường. Đối với thai phụ nhiễm Rubella, điều đáng quan tâm nhất chính là những dị tật của thai nhi trong bụng mẹ do hội chứng Rubella bẩm sinh gây ra. Hội chứng rubella bẩm sinh là tình trạng xảy ra ở thai nhi đang phát triển trong bụng mẹ bị nhiễm virus rubella. Phụ nữ mang thai nhiễm rubella có nguy cơ sẩy thai, thai chết lưu, hoặc trẻ sinh ra với những dị tật bẩm sinh ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển lâu dài. CRS có thể ảnh hưởng đến sự phát triển toàn bộ của trẻ [5]. Các khuyết tật bẩm sinh phổ biến nhất từ ​​CRS có thể bao gồm: [5]

Các biến chứng ít gặp hơn từ CRS có thể bao gồm:

Khi người phụ nữ mới nhiễm rubella trước khi mang thai hoặc trong 3 tháng đầu thai kì, họ có 90% nguy cơ truyền virus cho thai nhi:

Để có thể phòng tránh được hội chứng Rubella bẩm sinh, tiêm vaccine phòng ngừa trước khi mang thai là điều quan trọng và thiết yếu đối với phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.

DỰ PHÒNG VÀ CHIẾN LƯỢC ĐIỀU TRỊ
Vaccine rubella có sẵn ở dạng bào chế đơn giá (vaccine chỉ hướng vào một mầm bệnh) hoặc phổ biến hơn khi kết hợp với các vaccine khác như vaccine phòng bệnh sởi và rubella (MR); sởi, quai bị và rubella (MMR); hoặc sởi, quai bị, rubella và varicella (MMRV) [2].
Đối với trẻ em, nên tiêm hai liều vaccine MMR, bắt đầu với liều đầu tiên từ 12 - 15 tháng tuổi và liều thứ hai từ 4 - 6 tuổi. Cần khuyến cáo những phụ nữ trong độ tuổi mang thai, hoặc dự định mang thai, trong thời gian này nên đi tiêm ngừa bệnh. Vaccine tạo ra kháng thể đã được chứng minh an toàn và hiệu quả, đạt được 95-100% chỉ sau một liều, nó hiệu quả tương tự như miễn dịch tự nhiên có sau khi nhiễm bệnh.
Theo nguyên tắc, vaccine ngừa rubella không được dùng cho phụ nữ đang có thai, và phải tránh mang thai trong vòng 1 tháng sau khi tiêm vaccine, nhưng chưa được chứng minh nguy cơ mắc hội chứng rubella bẩm sinh do vaccine gây ra [7].
Ngoài ra, có thể phòng bệnh bằng các biện pháp không đặc hiệu khác như mặc đủ ấm, ăn uống đảm bảo dinh dưỡng, cách ly và thực hiện các biện pháp phòng lây lan vì bệnh truyền nhiễm rất nhanh qua đường hô hấp.
Đối với những phụ nữ mang thai nhiễm rubella cần phải theo dõi sát thai kỳ, cân nhắc chấm dứt thai kì khi phát hiện các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng. Với những hậu quả gây ra cho thai phụ và trẻ sơ sinh khi nhiễm bệnh, rubella cần được dự phòng bằng vaccine - phương pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.

TÀI LIỆU THAM KHẢO