Lược dịch: BS CKI. Bùi Quang Trung - Bệnh viện Mỹ Đức

 
HPV là nguyên nhân gây ra ung thư cổ tử cung (CTC) ở phụ nữ, cũng như nhiều bệnh lý ung thư khác ở cả phụ nữ và nam giới. Do đó, dự phòng ung thư cổ tử cung và các bệnh lý do HPV gây ra là một trong những mối quan tâm lớn nhất hiện nay.

Kể từ khi được cấp phép sử dụng lần đầu tiên năm 2006, đến nay vaccine HPV đã có nhiều bước phát triển lớn lao. Đầu tiên, các loại vaccine HPV tứ giá (Gardasil, phòng ngừa HPV type 6, 11, 16, 18) và vaccine HPV nhị giá (Cervarix, phòng ngừa HPV type 16, 18) từ khi ra đời cho đến nay đã lần lượt được mở rộng phạm vi sử dụng. Không chỉ giúp bảo vệ cho phụ nữ khỏi ung thư cổ tử cung, mà còn giúp bảo vệ các bệnh lý khác do HPV gây ra (ung thư âm hộ, âm đạo, hậu môn, hầu họng…). Đối tượng tiêm ngừa cũng được mở rộng sang cả nam giới (Gardasil) (1, 2).

Một bước phát triển lớn lao khác, đó là vaccine HPV giúp phòng ngừa 9 type HPV (cửu giá) có tên là Gardasil 9 đã được Cơ quan quản lý Thuốc và Dược phẩm của Hoa Kỳ (FDA) đã phê chuẩn cho đưa vào lưu hành vào tháng 12/2014. Ngoài 4 type HPV 6, 11, 16, 18 mà hai loại vaccine Cervarix và Gardasil có thể phòng ngừa được, thì Gardasil 9 có thể phòng ngừa được thêm các bệnh lý ung thư do 5 type HPV nguy cơ cao khác gây ra là các type 31, 33, 45, 52, 58 (3). Cả ba loại vaccine đều được cấp phép sử dụng tại Hoa Kỳ, tuy nhiên, đến cuối năm 2016 chỉ còn Gardasil 9 là đang được phân phối tại đây.
 

Theo khuyến cáo, ba loại vaccine được sử dụng theo liệu trình 3 liều vào các thời điểm 0, 1 hoặc 2 tháng, và 6 tháng sau liều đầu. Đến tháng 10/2016, sau khi có kết quả nghiên cứu từ một thử nghiệm lâm sàng lớn, đa trung tâm (4), FDA đã cấp phép cho Gardasil 9 được sử dụng theo liệu trình 2 liều ở các bé gái và cả bé trai trong độ tuổi từ 9-14 (5). Những thay bước phát triển mới này đưa đến nhiều thay đổi trong các khuyến cáo hiện hành.

Bài viết này xin được giới thiệu những khuyến cáo mới nhất của Ủy ban cố vấn về thực hành tiêm chủng (ACIP) của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) được đưa ra vào tháng 12/2016 (6). Đây là bản cập nhật khuyến cáo năm 2014 của CDC (7)đã được giới thiệu trên Hosrem trước đó (8). 

1.      Độ tuổi tiêm ngừa
-         ACIP khuyến cáo tiêm ngừa thường quy cho trẻ em cả hai giới ở tuổi 11 hay 12. Có thể bắt đầu tiêm ngừa khi trẻ lên 9 tuổi.
-         Nữ giới có thể kéo dài thời gian tiêm ngừa đến hết 26 tuổi, và với nam giới là hết 21 tuổi nếu chưa được tiêm ngừa đầy đủ trước đó. Nam giới tuổi từ 22-26 vẫn có thể tiêm ngừa (tuỳ trường hợp).
 
2.      Liệu trình phù hợp
-         Những trường hợp bắt đầu tiêm ngừa trước khi đủ 15 tuổi, ACIP khuyến cáo tiêm 2 liều. Với liều thứ hai cách liều đầu tiên từ 6-12 tháng (Liệu trình 0, 6-12).
-         Những trường hợp bắt đầu tiêm ngừa sau 15 tuổi, ACIP khuyến cáo tiêm 3 liều. Với liệu trình 0, 1-2 và 6 tháng như các khuyến cáo trước đây.
 
3.      Tiêu chuẩn tiêm ngừa đầy đủ
-         Những trường hợp bắt đầu tiêm ngừa trước khi đủ 15 tuổi với vaccine HPV cửu giá, tứ giá hoặc nhị giá và đã tiêm 2 liều (theo liệu trình 0, 6-12) hoặc đã tiêm 3 liều (theo liệu trình 0, 1-2, 6) của bất kỳ loại vaccine HPV nào đều được coi là đã tiêm ngừa đầy đủ.
-         Những trường hợp bắt đầu tiêm ngừa sau 15 tuổi với vaccine HPV cửu giá, tứ giá hoặc nhị giá và đã tiêm 3 liều (theo liệu trình 0, 1-2, 6) của bất kỳ loại vaccine HPV nào đều được coi là đã tiêm ngừa đầy đủ.
-         Vaccine HPV cửu giá có thể sử dụng thay thế các loại vaccine tứ giá và nhị giá để tiếp tục và hoàn thành đầy đủ liệu trình tiêm ngừa.
-         Các trường hợp đã tiêm ngừa đầy đủ bằng vaccine HPV tứ giá hoặc nhị giá không có khuyến cáo tiêm ngừa bổ sung vaccine HPV cửu giá.
 
4.      Trường hợp liệu trình bị gián đoạn
-         Không cần khởi động lại từ đầu khi liệu trình bị gián đoạn.
-         Số liều phải tiêm còn lại dựa vào liệu trình khuyến cáo theo độ tuổi lúc bắt đầu tiêm ngừa.
 
5.      Đối với các nhóm dân số đặc biệt
-         Trẻ em có tiền sử bị lạm dụng hoặc bạo hành tình dục: khuyến cáo bắt đầu tiêm ngừa vaccine HPV thường quy từ lúc lên 9 tuổi.
-         Nam giới có quan hệ đồng giới: khuyến cáo tiêm ngừa vaccine HPV thường quy như với nam giới nói chung và có thể kéo dài đến hết tuổi 26 nếu chưa được tiêm ngừa đầy đủ trước đó.
-         Đối tượng chuyển giới: khuyến cáo tiêm ngừa thường quy và có thể đến hết tuổi 26 nếu chưa được tiêm ngừa đầy đủ trước đó.
6.      Đối với điều kiện y khoa đặc biệt
-         ACIP khuyến cáo tiêm ngừa đủ 3 liều vaccine HPV (theo liệu trình 0, 1-2, 6) cho tất cả phụ nữ và năm giới trong độ tuổi từ 9 – 26 có tình trạng suy giảm miễn dịch nguyên phát hoặc mắc phải với đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào hay miễn dịch dịch thể kém như trong trường hợp thiếu kháng thể tế bào lympho B, khiếm khuyết một phần hay toàn phần tế bào lympho T, nhiễm HIV, có khối u tân sinh ác tính, ghép tạng, mắc bệnh tự miễn hay đang điều trị phác đồ ức chế miễn dịch.
 
7.      Chống chỉ định và thận trọng
-         Không có thay đổi về chống chỉ định và những trường hợp cần thận trọng, bao gồm liên quan đến thai kỳ trong khuyến cao lần này so với trước đây (7, 8).
-         Tất cả những trường hợp xảy ra tác dụng phụ sau khi tiêm ngừa đều nên được báo cáo đầy đủ.
Tài liệu tham khảo
 
1. Gardasil [Internet]. Available from: https://www.fda.gov/BiologicsBloodVaccines/Vaccines/ApprovedProducts/UCM094042.
2. Approval Letter - Cervarix [Internet]. 2009. Available from: https://www.fda.gov/BiologicsBloodVaccines/Vaccines/ApprovedProducts/ucm186959.htm.
3. FDA approves Gardasil 9 for prevention of certain cancers caused by five additional types of HPV. [Internet]. 2014. Available from: http://www.fda.gov/NewsEvents/Newsroom/PressAnnouncements/ucm426485.htm.
4.Iversen O, Miranda M, Ulied A, et al. Immunogenicity of the 9-valent hpv vaccine using 2-dose regimens in girls and boys vs a 3-dose regimen in women. Jama. 2016;316(22):2411-21.
5. Approval Letter - GARDASIL 9  [Internet]. 2016. Available from: https://www.fda.gov/downloads/BiologicsBloodVaccines/Vaccines/ApprovedProducts/UCM524629.pdf.
6. Meites E KA, Markowitz LE.  . Use of a 2-Dose Schedule for Human Papillomavirus Vaccination — Updated Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2016. 2016;65:1405–8. .
7. Lauri E. Markowitz EFD, Mona Saraiya. Human Papillomavirus Vaccination: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR). 2014;63(RR05):1-30.
8.  Khuyến cáo mới về sử dụng Vaccine HPV của CDC [Internet]. 2014. Available from: http://hosrem.org.vn/detailNews/thongtin/3228.