Thai ngoài tử cung (TNTC) là hiện tượng phôi làm tổ bên ngoài tử cung, phần lớn các trường hợp là ở một trong hai ống dẫn trứng. Ngoài ra, TNTC còn có thể nằm ở cổ tử cung, buồng trứng, hoặc trong ổ bụng. Tỷ lệ TNTC trong thai tự nhiên chiếm khoảng 1 – 2%. Tuy nhiên, trong IVF người ta thấy rằng TNTC thường chiếm tỷ lệ cao hơn. Chuyển phôi tươi, niêm mạc tử cung quá dày, các bệnh lý liên quan đến tử cung và ống dẫn trứng thường được cho là các nguyên nhân gây nên TNTC trong IVF. Một nghiên cứu phân tích gộp gần đây của Zhang và cộng sự (2017) cho thấy việc chuyển phôi ngày 3 là một yếu tố gây TNTC trong IVF.

Với mục đích đánh giá các yếu tố nguy cơ chính liên quan đến TNTC và tỷ lệ thực sự của TNTC trong IVF, Murtinger và cộng sự (2020) đã tiến hành nghiên cứu hồi cứu trên 12.429 ca chuyển phôi (8182 ca chuyển phôi tươi và 4247 ca chuyển phôi đông lạnh), được thực hiện từ tháng 1 năm 2010 đến tháng 12 năm 2017.

Kết quả nghiên cứu cho thấy trong số 5061 bệnh nhân có kết quả thử thai dương tính có 43 người được chẩn đoán bị TNTC (0,85%). Tuổi vợ (36,7 so với 35,8 tuổi), chỉ số khối cơ thể, kỹ thuật chuyển phôi hay phác đồ kích thích buồng trứng đều không ảnh hưởng đến tỷ lệ TNTC, nhưng tiền sử TNTC trước đó (OR 3,26; P = 0,0080), phẫu thuật ống dẫn trứng, hoặc cả hai (OR 6,20; P <0,0001) có liên quan đến nguy cơ TNTC. Tỷ lệ TNTC tăng lên ở những phụ nữ có dị tật tử cung (OR 3,85; P = 0,0052), bệnh lý tử cung (OR 5,35; P = 0,0001), phẫu thuật tử cung (OR 2,29; P = 0,0154) hoặc độ dày niêm mạc tử cung dưới mức tối ưu (quá dày hoặc quá mỏng) (OR 4,46 - 5,31; P <0,0001). Đặc biệt trong nghiên cứu này còn phát hiện việc chuyển phôi nang chậm phát triển (biểu hiện bằng độ nở rộng thấp từ 0-2) làm tăng đáng kể nguy cơ TNTC (OR 2,59; P = 0,0102) so với khi chuyển phôi nang nở rộng.

Như vậy, môi trường tử cung không thuận lợi bao gồm bệnh lý tử cung, phẫu thuật tử cung hoặc ống dẫn trứng và độ dày niêm mạc tử cung dưới mức tối ưu có liên quan đến TNTC. Độ nở rộng thấp của phôi nang (độ 0-2) được xác định là một yếu tố tăng thêm nguy cơ TNTC qua đó cho thấy tầm quan trọng của việc đồng bộ giữa phôi thai với tử cung người mẹ. Tỷ lệ TNTC chung sau khi chuyển phôi trong nghiên cứu này chỉ 0,85% tương đương với tỷ lệ TNTC được báo cáo trong các trường hợp có thai tự nhiên. Đánh giá đầy đủ các bệnh lý của ống dẫn trứng và tử cung, tối ưu hóa việc chuẩn bị niêm mạc tử cung và chuyển phôi nang nở rộng trong chu kỳ chuyển phôi đông lạnh là những yếu tố có thể có lợi trong việc giảm nguy cơ TNTC.
 

Nguồn: Murtinger, Maximilian et al. (2020). Suboptimal endometrial-embryonal synchronization is a risk factor for ectopic pregnancy in assisted reproduction techniques. Reproductive BioMedicine Online, Volume 41, Issue 2, 254 – 262.
 

Từ khóa: Chuyển phôi nang, thai ngoài tử cung, sự đồng bộ niêm mạc tử cung – phôi, độ dày niêm mạc tử cung, các yếu tố nguy cơ