Chảy máu cam là một vấn đề phổ biến, xảy ra ít nhất một lần trong đời ở 60% dân số nói chung, trong số đó có khoảng 6% chảy máu cam thường xuyên hoặc tái phát [1].

Chảy máu cam ở phụ nữ có thai

Đối với phụ nữ mang thai, đây là vấn đề khá phổ biến và thường xảy ra ở tam cá nguyệt ba. Theo nghiên cứu của Dugan-Kim và cộng sự, tỷ lệ phụ nữ mang thai bị chảy máu cam cao gấp ba lần so với phụ nữ không mang thai và cứ năm phụ nữ mang thai thì có ít nhất một người chảy máu cam trên hai lần trong quá trình mang thai. Phụ nữ mang thai cũng có nhiều khả năng bị chảy máu nướu hơn. Nhưng hầu hết các trường hợp chảy máu cam không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, có một số trường hợp ghi nhận chảy máu cam nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của mẹ và thai nhi [3, 5, 6].
Nguyên nhân dẫn đến chảy máu cam

Có rất nhiều nguyên nhân được tìm thấy có khả năng dẫn đến việc chảy máu cam.

• Nguyên nhân ở mũi: u hạt sinh mủ ở mũi, viêm xoang mạn tính, polyp trong mũi, viêm mũi, ngoáy mũi, …
• Nguyên nhân do tác động bên ngoài: Chấn thương, thủng vách ngăn, dị dạng mạch máu, chứng dãn mạch, sử dụng nhiều các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá,…
• Nguyên nhân do các bệnh lý khác: Bệnh máu khó đông, tăng huyết áp, bệnh bạch cầu, xơ gan, rối loạn chức năng tiểu cầu, giảm tiểu cầu,…
• Ngoài ra, việc sử dụng các loại thuốc: thuốc chống đông máu, Aspirin, thuốc chống viêm Non steroid... cũng là yếu tố gây ra chảy máu cam [4].

Bên cạnh đó, việc mang thai cũng là nguyên nhân dẫn đến việc chảy máu cam do những thay đổi nội tiết dẫn đễn những thay đổi sinh lý ở mũi như tăng mạch máu ở mũi. Sự gia tăng nồng độ estrogen gây tắc nghẽn mạch máu, phù nề niêm mạc và viêm mũi hay còn gọi là viêm mũi thai kỳ. Progesterone làm tăng thể tích máu, có thể gây ra sự gia tăng các thay đổi mạch máu gây chảy máu cam nghiêm trọng. Ngay cả nhau thai cũng góp phần tăng nguy cơ chảy máu cam [5].

Ảnh hưởng đến sức khỏe của bà mẹ và thai nhi như thế nào

Tuy chảy máu cam khá phổ biến và không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của dân số nói chung và phụ nữ mang thai nói riêng, đã có nhiều báo cáo về các trường hợp chảy máu cam nặng trong thai kỳ cần can thiệp y khoa cấp cứu. Tình trạng mất máu cấp có thể đe dọa đến tính mạng của cả mẹ và thai nhi [3].

• Đối với thai nhi: Mẹ chảy máu cam nặng dẫn đến thiếu máu do đó không cung cấp đủ lượng máu đến thai nhi. Thiếu máu ở thai nhi là một nguyên nhân gây ra tình trạng suy thai trước sinh hoặc ở tuổi thai nhỏ hơn có thể dẫn đến sinh non. Trong quá trình chuyển dạ, tình trạng chảy máu cam cũng có thể trầm trọng hơn do sự gắng sức do đó làm tăng nguy cơ thiếu oxy thai nhi [6].
• Đối với người mẹ: Ngoài những ảnh hưởng nặng nề do chảy máu cam nặng gây ra trong quá trình mang thai, người mẹ còn gánh thêm những nguy cơ khác sau sinh. Theo nghiên cứu, phụ nữ chảy máu cam khi mang thai có nguy cơ băng huyết sau sinh tăng đáng kể so với phụ nữ không chảy máu cam khi mang thai dù phương pháp sinh thường hay sinh chủ động [2].

Điều trị

Tùy tình trạng chảy máu cam, sự lặp lại và lượng máu mất mà có các biện pháp xử trí khác nhau. Đối với trường hợp chảy máu cam thông thường thì việc bịt mũi để ép mạch máu làm cản trở việc chảy máu có hiệu quả đối với chảy máu mũi trước. Tuy nhiên, nếu biện pháp này không hiệu quả thì nên nhờ đến sự can thiệp y khoa. Các bác sĩ Tai-mũi-họng sẽ có những can thiệp phù hợp như chèn gạc cầm máu, băng, bọt biển cầm máu… Trong trường hợp chảy máu cam nặng gây mất máu cấp phải nhập viện thậm chí can thiệp phẫu thuật và truyền máu. Trong một số ít trường hợp, vì những thay đổi nội tiết thai kỳ gây ra tình trạng chảy máu cam nặng nên việc chấm dứt thai kỳ là giải pháp tốt nhất vì những thay đổi nội tiết trong máu của người mẹ và niêm mạc mũi đồng thời dừng lại [5]. Ngoài ra, những phụ nữ mang thai chảy máu cam kèm các bệnh lý phức tạp như bệnh mạch vành, tăng huyết áp nặng hoặc thiếu máu nghiêm trọng cũng cần thận trọng trong cân nhắc nhập viện [4].

Kết luận

Chảy máu cam là một vấn đề phổ biến và tỷ lệ phụ nữ mang thai mắc phải khá cao nhưng hầu hết các trường hợp không cần can thiệp y khoa. Tuy nhiên, trong những trường hợp chảy máu cam nặng cần được xử trí kịp thời để giảm thấp nhất có thể các ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi. Và phương pháp chấm dứt thai kỳ phù hợp với tình trạng sức khỏe của thai phụ cũng cần được cân nhắc. Bên cạnh đó, vấn đề băng huyết sau sinh cũng cần được chú trọng khi khai thác tiền sử của những phụ nữ mang thai nhằm có sự chuẩn bị tốt nhất cho việc ‘’vượt cạn’’ an toàn.
 
Tài liệu tham khảo

1. Viehweg Tate L., John B. Roberson, and J. W. Hudson. Epistaxis: diagnosis and treatment. Journal of oral and maxillofacial surgery 64.3 (2006): 511-518.
2. Dugan-Kim, Melissa MD, MPH; Connell, Sarah; Stika, Catherine; Wong, Cynthia A. MD; Gossett, Dana R. MD. Epistaxis of Pregnancy and Association With Postpartum Hemorrhage. Obstetrics & Gynecology: December 2009 - Volume 114 - Issue 6 - p 1322-1325 doi: 10.1097/AOG.0b013e3181bea830.
3. Cornthwaite, K., et al. Management of prolonged epistaxis in pregnancy: case report. The Journal of laryngology and otology 127.8 (2013): 811.
4. Kucik C, Clenney T. Management of epistaxis. Am Fam Physician 2005;71:305–11.
5. Giambanco Laura, et al. The way a nose could affect pregnancy: severe and recurrent epistaxis. The Pan African Medical Journal 34 (2019).
6. Maria Grazia Piccioni, Martina Derme, Laura Salerno, Elisa Morrocchi, Francesco Pecorini, Maria Grazia Porpora, Roberto Brunelli, Management of Severe Epistaxis during Pregnancy: A Case Report and Review of the Literature. Case Reports in Obstetrics and Gynecology, vol. 2019, Article ID 5825309, 3 pages, 2019. https://doi.org/10.1155/2019/5825309.

Từ khóa: Chảy máu cam trong thai kỳ